به گزارش گیلان مصور، عصر دیروز۲۲ اردیبهشت و در آخرین روز از هفته اسناد ملی و میراث مکتوب، همایش تجلیل از تاریخ سازان استان گیلان با حضور اشرف بروجردی ، مشاور فرهنگی رئیس جمهور و ریاست عالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی کشور در سالن خاتم الانبیا برگزار شد.
در این نشست- که در سالروز اعدام دکتر حشمت برگزار شد- عوامل چرایی تسلیم دکتر ابراهیم حشمت و حاج احمد کسمایی از سران اصلی جنبش جنگل به عنوان دو چهره برجسه تاریخ ساز واکاوی شد.
ناصر عظیمی دوبخشری، نویسنده کتاب« جغرافیای سیاسی جنبش و انقلاب جنگل» و عباس نعیمی جورشری ، نویسنده کتاب «جریان شناسی جنبش جنگل» هر کدام علل تسلیم و کنش را با تکیه بر عوامل سیاسی و روانکاوی بررسی کردند.
مدیر سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان، با اشاره به ۱۹ اردیبهشت -که روز اسناد ملی و میراث مکتوب نامگذاری شده است- گفت: شورای پژوهشی سازمان اسناد گیلان تصمیم گرفت بجای یک روز، یک هفته را پیرامون این مهم برنامه داشته باشد.
ژاله حساسخواه، ضمن تقدیر از شهروندانی که در طول این یک هفته به پویش اهدا اسناد ملی به سازمان اسناد پیوستند، افزود: در سالروز اعدام دکتر حشمت، دو تن از چهره های برجسته جنبش جنگل معرفی می شوند و همچنین از کتاب خاطرات شفاهی شادوران فریدون نوزاد رونمایی می شود.
نویسنده کتاب« جغرافیای سیاسی جنبش و انقلاب جنگل»، با اشاره به تسلیم شدن حاج احمد کسمایی و دکتر حشمت در یک برهه همزمانی، این سئوال را طرح کرد که آیا بین این دو چهره تاریخ ساز که از ابتدا همراه میرزا کوچک جنگلی بودند، تفاوتی وجود دارد؟
ناصر عظیمی دوبخشری، قضاوت های تاریخی را پیرامون تسلیم هردو چهره واکاوی کرد و افزود: با اینکه هر دو همزمان تسلیم دولت مرکزی شدند، ولی از دکتر حشمت تجلیل می شود، ولی حاج احمد همواره متهم به خیانت بوده است.
وی یادآور شد: دکتر حشمت جزو اعضای ۶نفره ای بود که همراه میرزا در سیاه درویشان همقسم شدند، اما با شدت گرفتن بحران و در شرایط دشوار تسلیم دولت مرکزی شدند.
عظیمی، جناح های موجود در جنبش جنگل، در ابتدای شکل گیری را تقسیم بندی نمود و اظهار کرد: جناح سنتی و در راس آن حاج احمد کسمایی در کسما و روستاهای همجوار مستقر بودند و جناح مدرن و به اصطلاح روشنفکری که همان اهداف مشروطه خواهی را دنبال می کردند، گرد میرزا در گوراب زرمیخ فعال بودند. و دکتر حشمت از سوی میرزا مامور تعمیق نهضت در شرق گیلان شد.
ناصر عظیمی ضمن برشمردن تحولات منطقه و تاثیر آن بر حنبش جنگل تاکید کرد: پیروزی انقلاب اکتبر۱۹۱۷ میلادی روسیه- که مورد پیش بینی سران نهضت نبود- جریان جنبش را تغییر داد و ما شاهدیم در آبان ۱۲۹۶خورشیدی تغییراتی در تشکیلات جنگل بوجود آمد و پس از حضور انگلیسیها در گیلان شرایط دشواری برای نهضت بوجود آمد.
این استاد دانشگاه، خاطرات سعد الله درویش را متذکر شد و افزود: هر دو چهره، در حوالی نوروز ۱۲۹۸ از دولت مرکزی امان نامه دریافت کرده بودند بی آنکه دیگر سران نهضت از جمله شخص میرزا از این موضوع مطلع باشند.
ناصر عظیمی تاکید کرد: پس از تسلیم شدن هر دو شخصیت تاثیر گذار یکی در غرب و دیگری در شرق گیلان، به لحاظ اخلاقی شاید هر دو چهره به تشکیلات خیانت کردند اما به لحاظ تاثیری که این تسلیم بر تشکیلات گذاشت متفاوت است. بنابراین اگر از منظر سیاسی و جایگاه تشکیلاتی این تسلیم را بررسی نماییم، ادامه نهضت و استقرار جنگلیان بعد از تسلیم شدن حاج احمد در غرب گیلان امکان پذیر نبود. به همین دلیل ما شاهد راهپیمایی بزرگ جنگلیان از غرب به سمت شرق گیلان و تنکابن هستیم و در این راهپیمایی هنوز دکتر حشمت همراه تشکیلات است.
وی یادآور شد: اگر چه حاج احمد لیدر اصلی جنگلیان در غرب گیلان نبود ولی نفوذ وی به دلیل بنیه مالی و نیروی انسانی که برای تشکیلات هزینه می کرد، غیر قابل انکار است. و با تسلیم وی عملا نمی شد در کسما و گوراب زرمیخ که به فاصله کمی از هم حوزه آلیان را هم در برمی گرفت، جنبش را ادامه داد. برعکس دکتر حشمت لیدر اصلی تشکیلات در شرق گیلان بود.
عظیمی شرایط هر دو چهره پس از تسلیم شدن به دولت مرکزی را هم تشریح کرد و افزود: دکتر حشمت با وجود دریافت امان نامه، در شرایط بسیار بدی از تنکابن به زندان رشت آورده شد و مظلومانه در ملا عام اعدام گردید. برعکس حاج احمد در انظار عمومی نبود و دست کم هرچند زندانی شد ولی در سلامت و امنیت بود و همین امر بر قضاوت های تاریخی تاثیر گذار بود.
عباس نعیمی جورشری نیز عللی که موجب پیدایش جنبش جنگل شد، تبیین کرد و افزود: طیف روشنفکر به دلیل شکست در جنبش مشروطه، به روشهای مسلحانه روی آورد. ناتوانی دولت مرکزی در اداره امور از یک سو و سیر نزولی وضعیت رفاه معیشت و بهداشت عمومی نیز اعتراض های عمومی را افزایش داد و در نهایت شاهدیم جریان ناسیونالیسیتی و اسلامی در تاسیس و استمرار جنبش و تاثیر جریان چپ در مقطع پایانی جنبش موثر بود.
نویسنده کتاب «جریان شناسی جنبش جنگل»، نقش ایدئولوژی در شکل گیری جنبش جنگل را تشریح کرد و افزود: بررسی علل روانی تسیلم شدن حاج احمد و دکتر حشمت را می باید در خاستگاه طبقه ای مردمی و جریان های فکری موجود در جنبش بررسی کرد.
اشرف بروجردی با اشاره به سالروز اعدام دکتر حشمت افزود دکتر حشمت برای رهایی از حاکمیت استبداد تلاش کرد و میزان نقش آفرینی تلاشگران عرصه فرهنگی به میزان تلاش و وسعت اندیشه هایشان بستگی دارد. وی آزادی و آزادگی تاریخ سازان را ستود و تصریح کرد: این موضوع در باور و آموزه های دینی این سرزمین ریشه دارد. بروجردی به سفر ۲ روزه خود به گیلان اشاره کرد و افزود: در این سفر متعهد شدیم ، اسناد گیلان را پس از دریافت و انجام اقداماتی همچون میکروب زدایی، برای نگهداری به استان بازگردانیم. در پایان این نشست، از کتاب “گفته های ناتمام” رونمایی شد. این کتاب دفتر نخست تاریخ شفاهی گیلان، یادمانده های استاد فریدون نوزاد(از آغاز تا ۱۳۳۲) می باشد که مصاحبه و تدوین آن از سوی علی امیری انجام شده است.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
کلیه حقوق برای وبسایت گیلان مصور محفوظ است .
