با حضور محمد شمس لنگرودی؛ محسن آریاپاد شاعر و منتقد ادبی تجلیل شد

گیلان مصور – مهری شیرمحمدی

عصر دیروز پژوهشکده گیلان شناسی مملو از جمعیت علاقمندانی بود که به پاس چندین دهه فعالیت های ادبی «محسن آریاپاد» شاعر، نویسنده و متقد ادبی در سالن «دکتر رحمدل» گردهم آمده بودند.

اشعار «می جان گیلان» از سروده های این شاعر، با صدای شادروان «فریدون پوررضا» زمانی حاضران را بیشتر به وجد آورد که استاد «محمد شمس لنگرودی» میهمان ویژه ادبیان و شعرای گیلان شد.

در این مراسم-که به همت مجمع اسلامی گیلان برگزار شده بود- از فعالیت های «محسن آریاپاد» در حوزه ترویج فرهنگ و زبان گیلکی در حضور ادبا، تجلیل گردید.

تشویق حاضران برای «آریاپاد» تنها تجلیل از یک چهره ادیب و منتقد ادبی نبود، فعالیت های خیرانه وی به عنوان مدیرعامل «بنیاد فرزانگان امیدگیلان» و حضور موثر در «موسسه نیکوکاری رعد گیلان»، نیز شخصیت چند وجهی وی را در این مراسم بیشتر نمودار کرد.

« محسن آریاپاد» -که از انتشار آخرین اثرش«الو…!؟» (شُخی شعر) به وجد آمده بود- گفت: امشب بزرگان این جمع برای من آیینه ای هستند تا بتوانم اشتباهات خود را جبران کنم. و آرزو می کنم گیلان هم بتواند مانند تهران، خانه طنز شعر گیلکی داشته باشد.

شعرهای «آریاپاد» -که توسط دوستدارانش در سالن خوانده می شد- رقص واژگان کلماتی بود که دست افشانی حاضران را برمی انگیخت.چه زمانی که «فرخ آلیانی» شعرهای طنزش را بازخوانی می کرد و حاضران را می خنداند و چه شعرهای گیلکی که «بوسار»، «ابراهیم شکری»، «موسی علیجانی» و … در ستایشش قرائت می کردند و یا «ناصر وحدتی» که آوای جان لیلی را بی مدد گروه موسیقی اش  می خواند.

اما درلحظه های پایانی مراسم وقتی«آریاپاد»، از تلاش های پیر فرهنگ گیلان در راه اندازی و تداوم جلسات «انجمن مهرورزان گیل» تقدیر کرد؛ «دکتر محمد علی فایق» نیز احساسات خود را نتوانست پنهان نماید و «آریاپاد» را فرزند خود خواند که سالها در خانه اش و در جلسات انجمن ادبی شاهد بالندگی و پخته تر شدن اشعارش بوده است. انجمنی که با وجود کهنسالی این پزشک فرهنگ دوست و همسر درگذشته اش، «احترام حجتمند»، همچنان پابرجاست.

تجلیل از سرهنگ فرهنگی

رئیس پژوهشکده گیلان شناسی، با اشاره به مراسم های متعددی که در یک ماه اخیر به منظور تجلیل از مفاخر گیلان در پژوهشکده برگزار شده گفت: مهمترین ثروت ما ایرانیان، شعر و ادب ماست و ایرانیان با شعر می اندیشند و در میان هنرهای مختلف، شعر جایگاه ویژه ای دارد.

دکتر سید هاشم موسوی افزود: در سالهای اخیر فاجعه ای در میان ما رخ داده و آن از دست دادن معناست و در این بی معنایی و در این دنیای پراضطراب دست و پنجه نرم می کنیم و شعرا در چنین شرایطی به زندگی معنای دوباره می بخشند.

وی در توصیف اشعار محسن آریاپاد، تصریح کرد: ترانه های ماندگار «می گیلان» و «جان گیلان»این شاعر، توسط بزرگان موسیقی گیلان همچون شادوران فریدون پوررضا در جان و دل مردم گیلان به زیبایی جا گرفته و ماندگار شده است.

موسوی به سابقه شغلی آریاپاد اشاره نمود و یادآور شد: اصطلاح سرهنگ فرهنگی  برای این شاعر ماندگار شده است. شاعری که در عین طبع لطیف بسیار منضبط و جدی در عرصه های مختلف فعالیت های اجتماعی است. محسن آریاپاد، از شعرای طراز اول گیلان است که در زندگی اجتماعی و فعالیت های خیرانه نیز پویا ست.

رئیس پژوهشکده گیلان شناسی تاکید کرد: حضور مشتاقان به فرهنگ گیلان در این جمع، در واقع تکریم به تمام شعرا و فرهیختگان گیلان است و پویایی آریاپاد در عرصه های اجتماعی باعث شده امروز شاهد چنین اقبالی از سوی علاقمندان و دوستداران باشیم.

شاعری در کسوت مصلح اجتماعی و نوستالژیک گیلان

مدیر گروه ادبیات دانشگاه آزاد گیلان نیز ضمن نام بردن از آثار منتشر شده محسن آریاپاد،  تحلیلی از خط سیر فکری این شاعر گیلک سرا ارایه داد و افزود: فلسفه پردازی، واژه سازی، شاعری که گرفتار نوستالژی است و در نهایت شاعری در کسوت یک مصلح اجتماعی را می توان در آثار وی تحلیل کرد و رد پای این خط سیر فکری را دنبال نمود.

جهاندوست سبزعلیپور، ضمن قرائت شاهد مثال هایی از اشعار آرایاپاد از دفترهای مختلف شعری او گفت: در کتاب ننوشته خوانا و کجای دایره  شاعر در گیر مفاهیم فلسفی است و با مطالعه این  اشعار می توان فهمید ذهن شاعر با نحله های مختلف فلسفی آشناست. و در ننوشته خوانا عملا شعر را تقدیم به فلسفه کرده است.

این پژوهشگر ادبی تاکید کرد: اگر شاعر در مباحث فلسفی گام برمی دارد، یا با نظریه های فلسفی بازی زبانی می کند، ذهنش پر از مفاهیم فلسفی است. و همانند مولوی جاییکه زبان از بیان مفاهیم قاصر می شود، خود دست به واژه سازی می زند و پر از واژه های نو می شود.

سبزعلیپور، برخی واژه پردازیهای خاص آریاپاد را نیز شاهد مثال آورد و اضافه نمود: وی اگر شاعر پایتخت نشین بود، قطعا واژه های خوش ساخت وی در رسانه های کشور راه می یافت.

این استاد ادبیات، اشعار آریاپاد را از بعد خیال انگیزی نیز تحلیل نمود و گفت : در برخی آثار وی همانند در خط بی خط و کجای دایره خیال انگیزی و تصویر سازی های این شاعر به اوج می رسد.

این منتقد ادبی، همچنین یادآور شد: در دو خط بی خط آریاپاد در کسوت  یک مصلح اجتماعی همانند سعدی شیرزای واژه پردازی می کند.

سبزعلیپور، به سروده های گیلکی آریاپاد اشاره نمود و تاکید کرد: وقتی واژه های شعری در قالب زبان مادری ریخته می شود، اینجاست که با یک شاعر گرفتار نوستالژیک روبرو هستیم. در دفترهای شعر گیلکی وی دیگر شاعر واژه سازی نکرده است بلکه ابزار برایش موجود بوده و چه بسیار واژه های گیلکی متروک و کم کاربرد را در اشعار گیلکی خود زنده کرده است.

جنبه های انسان دوستی آریاپاد

«محمد شمس لنگرودی» نیز آریاپاد را به عنوان یک شاعر توانمند ستود و گفت: البته سابقه آشنایی من با محسن آریاپاد از وجهه جنبه های انسان دوستی وی بوده است و آرام آرام متوجه شدم وی شاعر و ادیبی توانمند است.

این شاعر پرآوازه در حالی که می گفت آمادگی ذهنی برای سخنرانی ندارد، یکی از سروده های ناب خود را در جمع شعرای گیلان قرائت کرد.

 مرادیان گروسی، از دیگر شعرای گیلک سرا نیز شعرهای آریاپاد را کریستالی توصیف نمود  و گفت: شعرهای وی را باید دو دستی گرفت تا نشکند.

خصیصه های شعری آریاپاد

هوشنگ عباسی برخی صفات شخصی آریاپاد را برشمرد و گفت: وی استادی وارسته، منظم و مرتب، دست و دل باز و خوش قول و سخت کوش است.

صاحب امتیاز و سردبیر ره آورد گیل به ابعاد مختلف فعالیت های اجتماعی وی هم اشاره نمود و یادآور شد: آریاپاد بواسطه بالیدن در یک خانواده ای که ذوق هنری داشتند، موجب شد همانند پدربزرگوارشان با نت های موسیقی آشنا شوند و از جوانی ترانه های گیلکی می خواندند و شاید از همین جنبه و آشنایی که با شادروان فریدون پوررضا داشتند، اشعار وی با کلام و موسیقی خواننده فولکوریک گیلان ماندگار شد.

عباسی به نوآوری های آریاپاد در فرهنگ و زبان گیلکی هم اشاره نمود و تاکید کرد:  ۲۰ خصیصه را می توان  برای اشعار آریاپاد برشمرد. حس انگیزی،  و زبان عاطفی، حس آمیزی، زبان استعاری طنزگفتاری،  زبان موسیقیایی و تسلطش بر اوزان عروضی، نوگرایی و نوجویی، اندیشه های فلسفی و هستی شناسانه،  تصویر گرایی و تصاویر پردازی از طبیعت زیبای گیلان، صور خیال که به وفور در اشعارش یافت می شود؛ برخی از این ویژگی هاست.

وی اضافه کرد: واژه سازی، ایجاد ترکیبات نو و تازه و سنت گریزی در عین بهره مندی از فرهنگ غنی دیروز از شاخصه های شعری اوست. اندیشه های فلسفی در محور عمودی و افقی شعر وی  هماهنگ و همصدا شعرش را جلو می برد.

عباسی همچنین گفت: آریاپاد به خوبی از واژه ها و اصطلاحات روز بهره می برد و زبان شعری اش فارغ از قید و بنداست و جوشش نابی است که از دورن شاعر بیرون می ریزد.

جنبه های نمایشی در اشعار گیلکی آریاپاد

« موسی علیجانی» نیز نقل خاطراتی بیان نمود از اینکه چگونه ترانه های گیلکی آریاپاد را به کمک شاعر خوانده و آهنگسازی نموده است.

این استاد تئاتر گیلان یادآور شد: برخی ترانه های گیلکی آریاپاد، دارای جنبه های نمایشی است و این برگرفته از فرهنگ سرخوشی ماست. مثلا در ترانه های «ادر واکون باد بیه» و یا اشعاری که برای بازیهای دوران کودکی گیلان سروده است، کاملا این وجه نمایشی دیده می شود.  برای تولید این کاست آریاپاد شخصا بازیهای محلی را برای ما اجرا می کرد تا ما بتوانیم ملودی ها را اجرا نماییم. و یا ترانه های چهار فصل که در آن بخشی از ترانه های شالیکاری زنده شده است و از نظر ریتمیک ظرفیت بسیار بالایی برای آهنگسازی دارد.

شاعری آموزگار

«ابراهیم شکری» دوست و همراه وی  نیز به پیشینه فعالیت های ادبی آریاپاد در انجمن مهروزان گیل اشاره نمود و گفت: تلاش های وی برای پاسداشت زبان گیلکی و پرورش جوانان مستعد به حدی بود که برخی از شعرای جوان ما که اصلا گیلکی زبان مادریشان نبود، بتوانند به گیلکی شعر بسرایند و اکنون جزو منتقدان ادبی در حوزه زبان گیلکی هستند. خیلی ها نزد وی نقد ادبی و شعر گیلکی یاد گرفتند.

این شاعر، همچنین آثار آریاپاد را تحلیل نمود و با اشاره به کتاب شُخی شعر گیلکی این شاعر گفت: در ۹کتاب آریاپاد، ۹ اندیشه متفاوت را می توان دید و شخی شعر نشان می دهد آریاپاد توان سرایش شعرهای طنز گیلکی را هم دارد.

وی همچنین به نقد آثار ادبی آریاپاد در مجامع دانشگاهی اشاره نمود و تصریح کرد: هرکدام از این کتاب ها حال و هوای خود را دارد و پویایی و توانمندی شاعر را در عرصه های مختلف به تصویر می کشد. و این امر محقق و قطعی است که وی یکی از برجسته ترین منتقدان ادبی است.

شکری، ترانه سرایی های آریاپاد را نیز در نوجوانی این شاعر نقل خاطره نمود و اذعان کرد: دوستی وی با شادوران فریدون پور رضا، موجب شد برخی از ترانه های آریاپاد توسط این استاد به همراهی خودشان خوانده و در دل همه گیلانیان جاودانه شود.

وی، همچنین فعالیت های خیرانه آریاپاد را در این موسسه خیریه رعد و بنیاد فرزانگان امید را یادآور شد و تاکید کرد: با توان اجرایی وی اکنون به سالمندان و کم توانان در این دو موسسه خیریه خدمات ارایه می شود.

شکری از تلاش های ریاست مجمع اسلامی فرهنگیان در برگزاری این همایش تقدیر نمود و تاکید کرد: فعالیت های فرهنگی سروش اکبرزاده چه در زمانی که در کسوت ریاست شورای شهر بودند و چه اکنون همواره چشمگیر بوده است. و برپایی سلسله همایش های نهضت جنگل و تجلیل از مفاخر فرهنگی گیلان به اشکال مختلف، تنها یکی از این تلاش های فرهنگی است.

راه اندازی خانه طنز گیلان

محسن آریاپاد، گفت: این تریبون برای من آیینه است. من در محضر مفاخر گیلان حرفی برای گفتن ندارم از اینکه این بزرگان وقت خود را برای من در این مراسم گذاشتند؛ همانند آیینه پاسخ این تکریم را دریافت خواهند کرد.

این شاعر تاکید کرد: آسمان ادب ایران پراست از ستارگان درخشان و به عنوان یک پژوهنده ادبی می گویم اگر بزرگ هستم، فقط در این زمینه بزرگم که در محضر مفاخر کوچک هستم و شما بزرگان و فرهیختگان آیینه دانش من هستید.

وی اشعاری از بیدل دهلوی،  را قرائت نمود و تاکید کرد: اوایل نمی دانستم چرا به بیدل شاعر آیینه ها می گویند بعدها متوجه شدم آیینه زایش افکار دیگران است. امشب شما بزرگان آیینه من هستید تا بتوانم اشتباهات خود را اصلاح کنم.

آریاپاد در حالی که آخرین کتابش را- که اخیرا منتشر شده بود در دست داشت- گفت: « الو…؟!» شعر طنز گیلکی است. در این کتاب من با تمام پدیده های غیر زنده تلفنی صحبت می کنم همچنین با تمام آنهایی که زمانی در کره زمین نام آور بودند و حالا نیستند.

وی افزود: این کتاب رگه هایی از طنز ملایم را در خود دارد و امیدورام همانند تهران که خانه ظنز شعر دارد، گیلان نیز بتواند روزی خانه طنز گیلکی داشته باشد.