هنر دوران سلجوقی بر پیکره خاموش اسپی مزگت

گیلان مصور- پالیز پارسا

«اسپی مزگت» (به زبان تالشی، مسجد سفید) بین رضوانشهر و هشت پرتالش  و در میان پارک جنگلی دکتر رستگار قرار دارد.  این بنا قدیمی ترین مسجد گیلان است و بنای آن منسوب به قرن ۶و ۷هجری قمری است؛ حدودا یک کیلومتر و نیم از جاده اصلی فاصله دارد. مسیر یاد شده تا نزدیک مسجد تماما آسفالت است. و درختان بلند جنگلهای دیناچال، تونل سبزی را  تا مسیر مسجد ایجاد کرده است.  

از بنای عظیم اسپی مزگت تنها چند طاق ضربی و ستون های عظیم باقی مانده و سازمان میراث فرهنگی برای در امان ماندن باقی بنا سقف مسجد را سقف کاذب زده است.

از ستونهای پایه و سردرب هلالی بلند می توان عظمت شبستانهای مسجد را دریافت. نقوش دیوارها و سر ستونها هنوز به همان زیبایی است که شادروان ستوده در کتابش توضیح داده است.

 در شبستان اصلی، هنر معماران و گچکاران قرن ششم را می توان به وضوح دید. بر دیواره شمالی کتیبه ای به خط کوفی مشتمل بر آیات قرآن دیده می شود. خوانش آن مشکل است ولی از یادداشت های شادوران ستوده می توان فهمید که آیه لم یخش الا اللله فعسی اولئک ان یکونوا من المهتدین باشد(توبه ۱۸)

در ضلع غربی همین دهلیز به ارتفاع یک متر از سطح زمین، نوعی گچ بری با خطوط منحنی هم دیده می شود. از تکرار آن می توان فهمید  که دور تا دور دیوارهای همین گچ بری ادامه داشته است.