آخرین شماره توزیع نشده «روزنامه جنگل» رونمایی شد

در آیین پاسداشت صدسالگی آغاز انتشار روزنامه جنگل و نکوداشت زنده یاد «فریدون نوزاد» ، مدیر انتشارات ایلیا از پیدا شدن چهلمین شماره روزنامه جنگل –که هیچگاه توزیع نشده بود- خبر داد و در پایان مراسم از این شماره متفاوت رونمایی شد.

گیلان مصور- مهری شیرمحمدی

هر چند آیین پاسداشت صد سالگی روزنامه جنگل، رسانه نهضت جنگل، یک روز با تاخیر برگزار شد؛ اما عصر دیروز، ۲۱خرداد، تالار گفتمان شهرداری رشت به همت شهرداری منطقه دو  و موسسه فرهنگی هنری معیارسخن، شاهد یک نشست فرهنگی نه چندان شلوغ بود.

چند شماره روزنامه جنگل سالها در کتابخانه ملی رشت گمنام بود

مهندس روبرت واهانیان تبریز به عنوان اولین سخنران ِپژوهشگر در این مراسم بود. وی  که در سال ۱۳۸۵ و در فصلنامه گیلان ماه،(سال ۷، شماره اول، زمستان ۱۳۸۵) تحلیلی از ۳۱ شماره دور اول و ۴شماره دور دوم روزنامه جنگل را منتشر کرده بود؛ درباره چگونگی یافتن ۴شماره دور دوم- که پژوهشگران از وجود آن در کتابخانه ملی رشت بی خبر بودند- گفت: زمانی که بنده در مورد تاریخ رشت در کتابخانه ها جستجو می کردم، متوجه شدم بین سالهای ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۰ خورشیدی با کمبود منابع روبرو هستیم.

این پژوهشگر افزود:  از آنجا که تخصص بنده در تاریخ نبود، ناچار شدم دوره های تاریخی مربوط به مشروطه و نهضت جنگل را مطالعه نمایم و بر همین اساس از آرشیو کتابخانه ملی رشت بهره می بردم.

وی یادآور شد: خوشبختانه از ۳۱ شماره روزنامه جنگل، صحافی شده و موجود در کتابخانه ملی رشت – که توسط انتشارات مولی در تهران منتشر شده بود-  توانستم بخشی از حوادث تاریخی مربوط به نهضت جنگل را احصا نمایم. اما دوره  انتشار کامل  نبود.

واهانیان ادامه داد: در بررسی چندین ماهه، روزنامه هایی که بصورت فله ای در کتابخانه ملی ریخته شده بود،  و من بسیاری از آنها را با هزینه شخصی مرتب و صحافی کردم، تصادفا ۴شماره دوره دوم روزنامه جنگل را یافتم که حتی بزرگانی نظیر خمامی زاده و فریدون نوزاد از وجود آن بی خبر بودند.

این رشت پژوه افزود: این ۴شماره درست مصادف است با تشکیل جمهوری شورایی در رشت و یافتن آنها خبر خوشحال کننده ای بود و من متن آن را در فصلنامه گیلان ما به انضمام تحلیل ۳۱ شماره دوره نخست را منتشر کردم.

واهانیان همچنین در مورد دوره های انتشار روزنامه جنگل گفت: روزنامه جنگل سه دوره انتشار متفاوت داشت. دوره نخست، ۳۱ شماره بود که پایه گذار آن غلامحسین نویدی کسمایی بود که از شماره دوم مسولیت را به حسین کسمایی سپرد.

وی ادامه داد: ۴شماره در دوم دوره  و ۴ شماره دوره سوم ، مقارن با تشکیل جمهوری سرخ   در رشت منتشر می شد و برخلاف دور اول که بازتاب اندیشه اتحاد اسلام بود، بیشتر حوادث و بیانیه ها و رخدادهای مربوط به دوران تشکیل جمهوری است. و دوره انتشار آن نیز کوتاه تر از دور اول بود.

واهانیان یادآور شد: چهارمین شماره دور سوم دقیقا ۱۰ روز پس از خروج میرزا از رشت و رفتنش به سمت جنگلهای فومنات در رشت منتشر گردید.

مقالات روزنامه جنگل نیازمند تحلیل محتواست

مدیر مسئول گیله وا نیز در این مراسم گفت: هرچند برگزاری مراسم صد سالگی روزنامه جنبش جنگل، یک روز با تاخیر آغاز شد، اما می باید چنین نشست فرهنگی را به فال نیک گرفت.

محمد تقی پور احمد جکتاجی افزود: بنده به عنوان یک روزنامه نگار، مطالب این جریده را تحلیل ژورنالیستی می نمایم. تصور کنید ۱۰۰سال پیش در قعر جنگلهای فومنات و در کسما با امکانات چاپی آن زمان، چگونه روزنامه جنگل آن هم در بحبوحه مبارزات جنگلیان۳۱ شماره منتشر می شود. روزنامه ای که به گفته برخی با چاپ ژلاتینی و به گفته برخی با چاپ سنگی بود و مرتب هم دستگاه های چاپ خراب می شد.

مدیر انتشارات گیلکان همچنین از سرمقاله های روشنگرانه و با ایدولوژی اتحاد اسلام  در ۳۱ شماره دور نخست روزنامه جنگل سخن گفت و یادآور شد: جنبش جنگل، ادامه مبازات ناکام مشروطه خواهی گیلانیان بود و مطالب آن انعکاسی از اهداف سیاسی و ایدیولوژی جنگلیان  یعنی؛ مبارزه با استعمار خارجی و استبداد داخلی بود.

جکتاجی در اهداف آرمانخواهی جنگلیان توضیحاتی داد و افزود: این آرمانخواهی تا آنجا بود که نویسندگان مطالب در پایان نوشته، نام خود را نمی نوشتند و یا با امضای یک وطن پرست و  یا یک آزادیخواه مقالات منتشر می شد.

وی فراز  و فرود این جر یده  را از زمانی که در کسما منتشر می شد تا تشکیل جمهوری سرخ بیان کرد و ادامه داد:  محتوای سنگین مطالب  و تحلیل محتوای آن نشان می دهد مطالب قابل فهم برای قشر تحصیلکرده بود و تلاش گردانندگان برای دریافت حق اشتراک از مخاطبین نشان می دهد صاحبان این جریده چه رنجی را برای انتشار مداوم متحمل شدند.

جکتاجی همچنین یادآور شد: روزنامه جنگل دهمین روزنامه منتشر شده در گیلان بود. و  بخصوص با مطالعه شماره های دوره نخست، می توان بخشی از وضعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و حتی موقعیت های بناهای تاریخی شهر رشت را احصا کرد.

وی در مورد انتشار ۳۱ شماره این جریده توسط نشر مولی در تهران  هم توضیحاتی ارایه داد و گفت: پیدا شدن شماره جدیدی از روزنامه جنگل – که هیچگاه فرصت توزیع نیافت- هم خبر خوشی در صد سالگی این جریده است.

جکتاجی ضمن قرائت تیترهایی از مقالات  روزنامه جنگل، یکی از نامه هایی که میرزا متواضعانه و خطاب به مردم در روزنامه جنگل منتشر کرده است را نیز در میان حضار خواند و تحلیل کرد؛ میرزا به عنوان رهبر یک نهضت، چگونه فروتنانه از مردم خواهش عمومی خود را مطرح می کند و اینها درس هایی  برای همه دارد.

شماره توزیع نشده روزنامه جنگل پیدا شد

مدیر انتشارات ایلیا نیز از انتشار دوره کامل ۴۰ شماره روزنامه جنگل توسط این انتشارات و با حمایت حوزه هنری خبر داد و گفت: آخرین شماره روزنامه جنگل هیچگاه توزیع نشد و دست به دست نزد یکی از پژوهشگران باقی ماند و از همینجا جا دارد از « محمود دهقان» تشکر نماییم که اصل نسخه را در اختیار ما قرار دادند و امروز این نسخه منحصربفرد رونمایی می شود.

هادی میرزا نژاد، در مزایای سری کامل روزنامه جنگل – که به تازگی منتشر شده است- گفت: این جریده اکنون با دو نمایه متفاوت توصیفی و آماری، قابل استفاده برای پژوهشگران و محققان است.

وی ادامه داد: این کار بزرگ ۴سال وقت برد، ضمن اینکه ۳۱ شماره منتشر شده توسط انتشارات مولی بازخوانی و تصحیح گردید، دوره های دوم و سوم نسخه ها نیز که توسط مهندش واهانیان در اختیار ما قرار دارد؛ بهره بردیم و آخرین نسخه هم که تاکنون توزیع نشده بود، آقای محمود دهقان، در اختیار ما قرار داد.

این مراسم همچنین پاسداشت یکی از روزنامه نگاران و محققان فقید رشت بود. هرچند «فریدون نوزاد» آبان ماه سال گذشته به دیار باقی رفت، اما روز گذشته، رضا نوزاد، فرزند وی، ضمن بیان بخشی از فعالیت های فرهنگی و هنری وی، یاد و خاطره وی را در جمع فرهیختگان رشت زنده نگه داشت.

مراسم پاسداشت صد سالگی روزنامه جنگل، هرچند با سخنرانی شهردار رشت و  تاکید بر استفاده از داشته های تاریخی رشت آغاز شد؛ اما تنها با حضور یکی از اعضای شورای شهر رشت  همراه بود.

رضا رسولی  در این مراسم با اشاره به پیشینه فرهنگی و تمدنی شهر رشت اظهار کرد: پیشینه رشت نشان می دهد که مردم این شهر در شکل گیری و نمو مدرنیسم در کشور، پیشرو بودند.

وی با اشاره به اسناد موجود در مدرسه ارامنه رشت، تنها به یک نمونه از این اسناد اشاره نمود و تصریح کرد: وجود تصویری از اجرای یک «اپرا» تنها پس از ۴سال از اجرای اولیه آن در خارج از کشور در رشت، نشان می دهد، رشت از چه ظرفیت فرهنگی برخوردار است.

در پایان این مراسم، از اصل آخرین شماره روزنامه جنگل – که به تازگی پیدا شده- رونمایی گردید.