نمایش نامه ای روسی به زبان گیلکی؛ خنده دوباره از اجرای «خرس و خواستگاری» در سالن هامون

 شب گذشته، تماشاخانه هامون، به عنوان اولین تماشاخانه ویژه تئاتر در گیلان، با صدای زنگ دایی نمایشی، پدر تئاتر گیلان، رسما به بهره برداری رسید.

این تماشاخانه- که به همت محمد حسن معجونی، بازیگر مطرح کشور- در خیابان سعدی، کوچه فرقان، مهیا شده است؛ از این پس شاهد اجراهای حرفه ای تئاتر خواهد بود.

اولین اجرا در هامون، تئاتر خرس و خواستگاری، اثر آنتوان چخوف، نمایش نامه نویس شهیر روسی، بود که بازیگران گیلک، به زبان مادری یک اثر کمدی را به صحنه بردند.

هر چند این اثر نمایشی سال گذشته نیز۷شب به روی صحنه رفت؛ ولی دیدن نمایشنامه ای که بازیگران آن نام های روسی دارند، اما واژه ها و ضرب المثل های گیلکی را روانتر از زبان فارسی ادا می کنند.

گیلان مصور- مهری شیرمحمدی

محمد حسن معجونی که گیلانی نیست، خود از مریم نژاد خواسته تا این نمایش را به گیلکی برگردان نماید. 

کارگردان خرس و خواستگاری در مورد برگردان اثر روسی به گیلکی ابراز می دارد: در یک سالی که در گیلان بودم متوجه یک سری قرابت ها در زبان روسی و گیلکی شدم. روسی نیز مانند زبان گیلکی، سلیس و روان ادا می شود و اطمینان داشتم اگر بازیگر این نمایش، به زبان مادری در صحنه حاضر شود، راحت تر و بدون مکث گفتارها را بیان می نماید.

وی یادآور شد: هر چند خرس و خواستگاری تجربه آموزشی بود، ولی بازیگران خیلی خوب توانستند به گیلکی صحبت کنند و البته ترجمه خوب هم نقش داشت.

مدیر تماشاخانه هامون می گوید: با آغاز بکار این سالن، تئاترهای گیلان به صورت حرفه ای به روی صحنه می رود. هم بازیگر فرصت کافی برای کسب تجربه بر روی صحنه را دارد و هم شهروندان می دانند سالن مجزایی برای تئاتر هست و هر زمان بخواهند می توانند به تماشاخانه هامون بروند.

مریم نژاد، که این نمایش را به فارسی برگردانده، بر حفظ زبان بومی اقوام تاکید دارد و می گوید: دغدغه اصلی من حفظ زبان گیلکی است که متاسفانه هر روز شاهد رو به زوال رفتن آن هستیم.

وی که دومین برگردان یک اثر هنری را به گیلکی داشته، می افزاید: آقای  معجونی در یک سالی که در گیلان بود، به فرهنگ و زبان گیلان علاقمند شد و از من خواست این اثر را به گیلکی برگردانم.

نژاد که خود در این اثر بازگر است، ادامه می دهد: خاصیت زبان گیلکی و روسی از یک سو و سادگی بیان چخوف تاثیر مطلوبی در ترجمه خرس و خواستگاری داشت و توانست این نمایش کمدی را برای بیننده جذاب نماید.

برنوش پورغفاری دیگر بازیگر این تئاتر هم می گوید: من ابتدا مخالف بودم این اثر به گیلکی اجرا شود. ما مدتها به فارسی اثر را تمرین کرده بودیم که آقای معجونی پیشنهاد داد اثر به گیلکی به صحنه رود و تاکید کرد اگر ما نتوانستیم از عهده آن براییم، حتما به فارسی اجرا خواهد شد.

وی می افزاید: بعد از شکل گیری اثر به گیلکی به ایمان رسیدم که هیچ زبانی گویاتر از گیلکی برای این نمایش نبود و این تجربه ای بود که از دید بسیاری از کارگردان های بومی مغفول مانده است.

 نمایشنامه «خرس و خواستگاری» نوشته «آنتوان چخوف» و به کارگردانی «حسن معجونی» که با زبان گیلکی در هامون به روی صحنه رفت، توانسته تجربه ای متفاوت را برای مخاطبان گیلانی رقم بزند.  تجربه ای که کارگردان را مصمم کرد برای افتتاح اولین تماشاخانه اختصاصی در گیلان، دوباره آن را به روی صحنه برد.

تجربه ای که موجب  شد مشتاقان تئاتر، با زبان مادری اخت بیشتری پیدا کرده و برخلاف جنگ های شبانه، این اثر کمدی را به گیلکی فاخر بدانند.

بازیگرانی که نام های روسی دارند، حالا اصطلاحات و ضرب المثل های گیلکی بکار می برند. وقتی «ناتالیا» ملاک جوان یعنی گریگوری استپانویچ، را مسخره می کند که «خودتکا» که هیچ، «چی چی لاس» را هم نمی تواند شکار کند، سالن هامون پر از  خنده می شود.

و یا وقتی «یلنا ایوانونا پوپوو» بیوه جوانی که طلبکاران همسرش به خواستگاریش آمده می گوید: «تی هیکل تخته سر بنم»، تمام فرهنگ گیلان به یکباره در ذهن بیننده مجسم می شود. و بییندگان جوان ناخودگاه بیاد تمام ضرب المثل هایی می افتند که سالها پیش تنها از زبان مادربزرگها شنیده بودند.

سالن هامون، شب گذشته خاطره یکصد ساله ی تیاتر های خوب گیلان را در ذهن بییندگان تداعی کرد. هامون رسما به بهره برداری رسید و شب گذشته در اولین شب اجرای خرس و خواستگاری با تشویق مکرر بازیگران،  تماشاچیان جوان در حین خالی شدن سالن، اصطلاحاتی گیلکی را بر زبان جاری می کردند که  از زبان بازیگران«خرس و خواستگاری» شنیده بودند.