به مناسبت روز جهانی چای؛ تلاش های کاشف السلطنه و چایکاران چینی برای ترویج چای/ ایرانی چای ایرانی بنوش»

به مناسبت روز جهانی چای؛
تلاش های کاشف السلطنه و چایکاران چینی برای ترویج چای/ ایرانی چای ایرانی بنوش»
به گزارش گیلان مصور، امروز ۲۵آذر برابر با ۱۵ دسامبر، مصادف است با روز جهانی چای. این نامگذاری از سال ۲۰۰۵ صورت گرفت.
با وجود آنکه گیلان تولید کننده ۹۰درصد چای است، اما هنوز بسیاری از چگونگی کشت و تولید چای در گیلان بی خبرند و تنها در افسانه ها شیده اند که کاشف السلطنه ملقب به پدر چای ایران، در یکی از سفرهایش به هند، تخم چای را در عصایش پنهان کرد و به ایران آورد.
درست است که نهال و بذر چای را ابتدا محمد میرزا کاشف السلطنه در دهم آبان ماه به سال ۱۲۷۹ خورشیدی به ایران آورد، ولی استخدام چند تن چایکار خارجی با حمایت های کاشف السلطنه و برخی از زمین داران بنام در لاهیجان، امکان توسعه زمین های زیر کشت چای در لاهیجان و سپس دیگر نقاط گیلان را امکان پذیر نمود.
طبق یکی از اسناد سازمان چای، «نهال و بذر چای در دهم آبان ماه ۱۲۷۹ شمسی توسط محمد میرزا کاشف السلطنه چایکار به ایران آورده شد و حمل آن از دامنه های هیمالیا در هندوستان با ترن تا بمبئی و با کشتی تا بوشهر و با قاطر تا تهران و شمال ایران با امری بس دشوار انجام گرفت. به همین علت مظفرالدین شاه قاجار به محمد میرزا لقب کاشف السلطنه اعطا نمود و امتیاز کشت چای در تمام نقاط ایران را به وی واگذار کرد.»
محمد میرزا ابتدا کشت چای را در هندوستان آموخت آن هم با شناساندن خود بنام یک تبعه فرانسه و پس از فراگیری فن چایکاری و مسافرت به نواحی شمال ایران، منطقه لاهیجان و تنکابن را مناسب جهت کشت بذر و نهال چای دید. و در لاهیجان از اراضی ملکی میرزا کاظم خان نایب الوزاره در چاه سر و در تنکابن در زمین های محمد ولی خان تنکابنی خزانه و نهالستان چای را در سال ۱۲۸۰ خورشیدی آغاز کرد. مخالفت های عمومی و ممانعت های عمال انگلیس در ابتدای امر ناموفقت های زیادی را در پی داشت. اما کاشف السلطنه موفق شد در نهایت کشت چای را در لاهیجان با استخدام چند چینی و آموزش فنون آن ترویج دهد.
کاشف السلطنه در سال ۱۲۸۱ مجوز ورود و استخدام چند تن از کارشناسان خارجی چای را از دولت ایران دریافت نماید.
در ابتدا دو نفر روسی به نام های «گرادزه» و «گاوریل ساولایف» استخدام شدند اما کارشکنی های وزارت عدلیه در پرداخت حقوق آنها موجب شد که یکی از آنها شش ماه بعد برای دریافت حقوق خود تفنگ شکاری را بسمت کاشف السلطنه نشانه برود و محمد میرزا مجبور شد حقوق آنها را شخصا بپردازد.
در سال ۱۳۰۷ مجوز استخدام برادران «پرتیوا» به عنوان عضو فنی در موسسه چای با ماهی یک هزار ریال استخدام شدند اما این استخدام نیز دوام چندانی نداشت.
کاشف السلطنه در نهایت ۴نفر چینی را با خود به لاهیجان آورد که هر ۴نفر شناسنامه ایرانی گرفته و مسلمان شدند و در لاهیجان آموزش چای را توسعه دادند.
ادیپ مون چین، تن های چو ، شون تونک چی و کانگ لونگزی، نام این ۴ کارشناس چینی بودند.
سرپرست این گروه، «تن های چو» بود که تا پایان عمرش یعنی ۱۳۴۷ خورشیدی در خدمت سازمان چای بود و در گورستان بقعه آسید محمد یمینی سوستان لاهیجان بخاک سپرده شد.
در ده های اخیر عدم حمایت از چایکاران و تاخیر در پرداخت چای تولید شده، مهمترین محصول گیلان را در سراشیبی سقوط قرار داده است. و اکنون بسیاری از زمین های زیر کشت چای متاسفانه تخریب و تغییر کاربری داده می شود.
گیلان مصور در روز جهانی چای تنها به پیام کشی که عمرش را وقف ترویج و آموزش چای نمود را باز نشر می دهد. کاشف السلطنه چایکار توصیه کرد: «ایرانی چای ایرانی بنوش»
منابع:
تاریخ صنایع چایکاری و چایسازی در ایران، فیض اله ارض پیما
حاجی محمد میرزا چایکار، ثریا کاظمی