گیلان مصور- مریم ساحلی
چشم هایش در قاب تصویر می درخشید و نگاهش به نگاه پدران دلنگران، عجیب شبیه بود. ما اما خیره بودیم به عظمت مهر نشسته بر چهره اش و آه می کشیدیم برای نبودنش، برای رفتنش و برای غربت نشسته برنامش حتی در زادگاهش. ما سال هاست که در تاریک روشن خلوت و جمعمان زمزمه می کنیم:« مي تراود مهتاب/ مي درخشد شب تاب/ نيست يك دم شكند خواب به چشم كس و ليك/ غم اين خفته ي چند/ خواب در چشم ترم مي شكند…» اشعار نیما در هزارتوی زندگی هامان جاری ست، ولی اغلب از یاد می بریم که نزدیک به ۴ دهه از زندگی ۵۹ ساله «سیروس طاهباز» به گردآوری و تدوین آثار نیما یوشیج گذشت و حالا سالهاست که در یوش کنار آرامگاه او، آرمیده است. بسیاری از ما نفس های کودکی هامان به روشنای جاری در کانون های پرورش فکری کودکان و نوجوانان گره خورده و از لابه لای صفحات کتابهای این کانون قد کشیده ایم اما نقش این ادیب برجسته شهر باران را در جان گرفتن درخت شکوهمند کانون از یاد برده ایم. گوش اگر بسپاریم، صدای گام هایش را می شنویم که زیر سقف کانونها در جای جای این سرزمین همچنان قدم بر می دارد. و چشم اگر بشوییم، رد انگشتانش را بر صفحات کتابهای بسیاری می بینیم.
«سیروس طاهباز» دی ماه سال ۱۳۱۸ درشهر ساحلی انزلی چشم به جهان گشود و اسفند ماه ۱۳۷۷ چشم از جهان فرو بست. آثار متعدد به جای مانده از او، کسب جوایزی چون سیب طلایی براتیسلاوا، ترجمه آثار نویسندگان بزرگ، گردآوری بیش از بیست هزار برگ از دست‌نوشته‌های نیمایوشیج، مدیریت انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷ از جمله خطوط درج شده در کارنامه درخشان زندگی هنری اوست.
نکوداشت در زادگاه پنجمین شب فرهنگی انزلی در بیستمین سالگرد خاموشی «سیروس طاهباز» مترجم، محقق و نویسنده اهل انزلی به همت انجمن طرفداران توسعه بندرانزلی و با همکاری گروه فرهنگ گیلان و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این شهرستان برگزار شد.
«حافظ موسوی» شاعر برجسته گیلانی که از اعضا کانون نویسندگان ایران است در این آیین با اشاره به تاثیر گزاری آثارطاهباز بر هم نسلانش اظهار کرد: گرچه نام سیروس طاهباز با نام نیما یوشیج گره خورده اما فعالیت های طاهباز محدود به این عرصه نبود و وی در حوزه های مختلف کار کرده است. طاهباز عاشق ادبیات بود و شعاع کارش محدود به گیلان نبود. وی یک شخصیت ملی بود. سال ششم پزشکی را رها کرد و همه عمرش را وقف ادبیات کرد. ترجمه آثار نویسندگانی چون ارنست همینگوی، جان اشتاین بک و ساموئل بکت از فعالیت های طاهباز در زمینه ترجمه بوده است. ادبیات برای وی یک امر کاملا جدی بود و در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان نیز فعالیت های بسیار قابل توجه انجام داده است. این شاعر اهل رودبار با اشاره به نقش کانون های پرورشی در شهرستان ها تصریح کرد: طاهباز درِکانون را به روی همه کسانی که مستعد کار کردن بودند، گشود و کانون سقفی شد که زبده ترین چهره های فرهنگی زیر آن جمع شدند. وی با اشاره به برپایی نخستین کنگره ادبی جهانی کودک و نوجوان در ایران توسط طاهباز از نقش او بعنوان یک روزنامه نگار ادبی یاد کرد و گفت: در دفترهای زمانه، مقالاتی پر شور می نوشت و برای شناساندن چهره هایی چون فروغ که امروز از نامدارن هستند، تلاش می کرد. موسوی همچنین به شرح چگونگی سپرده شدن آثار نیما به طاهباز پرداخت.
بزرگ مرد آرام و اما «مجید دانش آراسته» داستان نویس پیشکسوت گیلانی، به خاطراتش از دوستی و همنشینی با طاهباز یاد کرد . گفت: سیروس کم حرف بود. آرام حرف می زد و اگر بود با پشتکاری که داشت، آرش یا دفترهای زمانه رامنتشر می کرد و نویسندگان و شاعران گیلان نشین این گونه غریب نمی ماندند. پدر سالار ادبیات «فرزام امین صالحی» مترجم، پژوهشگر و منتقد هنر دراین آیین اظهار کرد: قامت رعنا و رشید طاهباز از او به نوعی یک پدرسالار ساخته بود و به راستی هم وی همین گونه بود. وی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان به جهانی کردن ادبیات کودک و نوجوان ایران کمک کرد. طاهباز مدیر انتشارات کانون پرورشی بود اما برای راه افتادن بخش های دیگر کانون هم تلاش کرد و هنرمندان بسیاری به واسطه حضور او به کانون راه یافتند. در واقع با توجه به قدرت طاهباز در مدیریت تشکیلات، کانون تبدیل به مامنی برای روشنفکران شد. این منتقد یادآور شد: طاهباز با توجه به اقتداری که داشت به همه امکان صحبت کردن در مجله آرش می داد و قادر بود تا آدم ها نامتجانس را در یک جا جمع کند. طاهباز با توجه به تسلطش به زبان انگلیسی، به روز بود و جهانی فکر می کرد و از پدیده های جهانی استفاده می کرد. وی از انسان هایی بود که رشد جمع را به رشد خود ترجیح می داد و این خصوصیتی بود که در دهه ۴۰ دیده می شد و اکنون خیلی کم رنگ شده است.
امین صالحی همچنین گفت: طاهباز اهل گروه گرایی نبود و در دوران ۲۰ ساله بعد از سال ۵۷ به پژوهش پرداخت و عمرش به خمودگی نگذشت.
شناساندن علی عمو «رحیم چراغی» پژوهشگر و شاعر، دیگر سخنران این مراسم بود که از برگزاری آئین نکوداشت سیروس طاهباز در «یوش»زادگاه نیما که طاهباز در آن جا آرمیده، خبر داد وگفت: این آیین تابستان سال ۱۳۹۷ برپا می شود. چراغی همچنین با حاضران از سه ماه و سه هفته پایانی زندگی طاهباز سخن گفت. او ازحکایت در میان نهادن وجود قصه های «علی عمو» با طاهباز سخن گفت. داستان های کوتاهی که در سال ۱۲۸۸ به نگارش درآمده و قرار بود طاهباز به معرفی این نویسنده گیلانی و آثارش بپردازد. وی یادآور شد: تعهد طاهباز برای گردآوری و تدوین آثار نیما حدود ۴۰ سال به طول انجامید اما کارش درباره علی عمو به ۴ ماه نرسید، چرا که مرگ اجازه نداد.
غربت مشاهیر انزلی «امین حق ره» مدیر گروه فرهنگ گیلان در این آیین به اهمیت نامگذاری اماکنی در شهرانزلی به نام مشاهیری چون سیروس طاهباز و احمد عاشور پور اشاره کرد و گفت: این سوال مطرح است که مفاخری چون طاهباز از چه خدمتی به فرهنگ این شهر دریغ داشته اند، که ما این گونه ناجوانمردانه با این پیشینه ارزشمند مواجه می شویم. وی همچنین بیان کرد: اگر نام طاهباز را جستجو کنیم یادداشت یا شعری از وی در فضای مجازی نمی بینیم و این از کم کاری جوانان است. باید این دغدغه وجود داشته باشد و جریانی در جوانان به ویژه جوانان زادگاهش شکل گیرد تا نسل نو با مفاخر این شهر آشنا شوند.
ظرفیت مهم فرهنگی «آرمین صافدل»مسئول کمیسیون فرهنگی اجتماعی انجمن طرفداران توسعه بندرانزلی نیز در گفت و گو با گیلان مصور، هدف از برگزاری این مراسم را معرفی سیروس طاهباز به عنوان یکی از مهم ترین ظرفیت های فرهنگی انزلی دانست و گفت: متاسفانه تا پیش از این هیچوقت حرکتی به منظور شناساندن این چهره فاخر فرهنگی گیلان انجام نگرفته و ما سعی کردیم با برپایی یک شب فرهنگی به نام او و مرور فعالیت هایش در وهله اول بگوییم سیروس طاهباز که بود و چه کار کرد، و در وهله دوم از نویسندگان و پژوهشگران جوان بخواهیم که با دستمایه قرار دادن چنین چهره هایی به تولید مقاله و کتاب بپردازند. فردی مانند سیروس طاهباز که ۴۰ سال از عمر خود را صرف پژوهش، ترجمه، مدیریت فرهنگی و نهایت گردآوری و زنده نگاه داشتن آثار نیما یوشیج کرده؛ زوایای مختلفی برای پرداخت و بررسی دارد اما متاسفانه تا امروز به جز چند مقاله و خاطره از سال های دور، کار پژوهشی حول سیروس طاهباز، جایگاه و تاثیر او بر ادبیات ایران صورت نگرفته است.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
کلیه حقوق برای وبسایت گیلان مصور محفوظ است .
